Invoering Kwaliteitsstandaard organisatie van Intensive Care (IC)
De kwaliteitsstandaard 'Organisatie van Intensive Care (IC)' is op 19 juli 2016 door het Zorginstituut vastgesteld. De kwaliteitsstandaard beschrijft de voorwaarden waaraan de organisatie van IC-zorg moet voldoen. Regionale samenwerking is daarin een belangrijk onderdeel. Na de vaststelling zijn alle partijen in de IC-zorg aan de slag gegaan met de implementatie. Het Zorginstituut ondersteunt waar nodig.
Onderzoek naar regionale netwerkvorming IC’s
‘Regionale samenwerking en het vormen van IC-netwerken’ zijn een belangrijk onderdeel van de kwaliteitsstandaard 'Organisatie van Intensive Care'. Daarom is het Zorginstituut in de zomer van 2019 een onderzoek gestart naar de regionale netwerkvorming van IC’s.
Het doel van dit onderzoek is om bij te dragen aan de garantie dat IC-zorgbehoeftige patiënten op de juiste IC met de juiste expertise en middelen worden behandeld. Onderzoek naar dit belangrijke onderdeel van de kwaliteitsstandaard (‘netwerkvorming’) is erop gericht inzichten op te leveren om de IC-zorg in Nederland verder te verbeteren. Het gaat onder andere om inzichten in wat goed werkt in het samenwerken en in het ‘samen leren & verbeteren’ via netwerken. In het onderzoek ontwikkelen we ook een meet- en analysemethode voor samenwerken en ‘samen leren & ontwikkelen’. Met behulp van deze methode kunnen regionale IC-netwerken analyseren op welke manier zij voortgang kunnen boeken in hun samenwerking. De meet- en analysemethode wordt ook bruikbaar in andere medische specialismes of andere zorggebieden.
Het onderzoek is gestart in mei 2019 en wordt uitgevoerd door Ecorys. Voor de uitwerking van dit onderzoek wordt samengewerkt met:
de Stuurgroep IC;
de NVIC (Nederlandse Vereniging voor Intensive Care);
In de zomermaanden van 2019 zijn coördinatoren van de regionale IC-netwerken benaderd voor een interview. In het najaar van 2019 werden in een selectie van de netwerken aanvullende interviews afgenomen met professionals en bestuurders binnen de (ziekenhuizen binnen) regionale IC-netwerken. Vanwege COVID-19 is de presentatie van de resultaten uitgesteld.
Addendum bij de 'Kwaliteitsstandaard Organisatie van de Intensive Care (IC)' opgenomen in het Register
Op 21 augustus 2018 heeft de Raad van Bestuur van het Zorginstituut besloten om het tripartiet aangeboden Addendum bij de 'kwaliteitsstandaard Organisatie van Intensive Care' op te nemen in het openbaar Register. Het addendum gaat over de aanwezigheid van een intensivist overdag in het weekend en op feestdagen en over de begeleiding van spoedtransport. Het Zorginstituut vraagt aan de Stuurgroep IC om het gebruik van dit addendum te monitoren en de opgedane praktijkervaring mee te nemen in de herziening van de kwaliteitsstandaard 'Organisatie van Intensive Care'.
De kwaliteitsstandaard beschrijft de voorwaarden waaraan de organisatie van IC-zorg moet voldoen. Regionale samenwerking is daarin een belangrijk onderdeel. Het addendum is - zoals de naam al zegt - geen opzichzelfstaand stuk, maar een document dat nadrukkelijk bij de 'Kwaliteitsstandaard Organisatie van IC' gelezen moet worden.
Het doel van dit onderzoek was om bij te dragen aan de garantie, dat IC-zorgbehoeftige patiënten op de juiste IC met de juiste expertise en middelen worden behandeld. Evaluatie van dit belangrijke onderdeel van de kwaliteitsstandaard (‘netwerkvorming’) was erop gericht inzichten op te leveren om de IC-zorg in Nederland verder te verbeteren. Dit betrof onder andere inzichten in wat goed werkt in het samenwerken en in het ‘samen leren & verbeteren’ via netwerken. Met dit onderzoek wilden we ook een meet- en analysemethode ontwikkelen voor samenwerken en ‘samen leren & ontwikkelen’ die bruikbaar is in andere medische specialismes.
Op 28 november 2018 organiseerde het IC-netwerk Nijmegen het 2de symposium voor IC-netwerken. Tijdens dit symposium stond de toekomst van de IC centraal. In 2017 organiseerden de Stuurgroep IC en Zorginstituut Nederland de 1e landelijke leer- en netwerkbijeenkomst.
Op 21 augustus 2018 heeft de RvB van Zorginstituut Nederland besloten om het tripartiet aangeboden Addendum bij de 'kwaliteitsstandaard Organisatie van intensive care' op te nemen in het openbaar Register. Het addendum gaat over aanwezigheid intensivist overdag in het weekend en op feestdagen en over de begeleiding van spoedtransport,. Het Zorginstituut vraagt aan de Stuurgroep IC om het gebruik van dit addendum te monitoren en de opgedane praktijkervaring mee te nemen in de herziening van de kwaliteitsstandaard Organisatie van IC.
De kwaliteitsstandaard beschrijft de voorwaarden waaraan de organisatie van IC-zorg moet voldoen en regionale samenwerking is daarin een belangrijk onderdeel. Het addendum is, zoals de naam al zegt, geen op zichzelf staand stuk, maar een document dat nadrukkelijk bij de 'Kwaliteitsstandaard Organisatie van IC' gelezen moet worden.
Een landelijke stuurgroep volgde de implementatie van de kwaliteitsstandaard en heeft onderzocht en besproken wat er nodig was om de in de kwaliteitsstandaard benoemde mijlpalen te halen. De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) was vanaf januari 2017 voorzitter van deze stuurgroep voor en het Zorginstituut verzorgde tot en met juli 2018 de secretariële ondersteuning. Partijen in de zorg gaan zelf over de verbetering en implementatie van goede zorg. De Stuurgroep is dan ook zonder ondersteuning van het Zorginstituut doorgegaan met de implementatie van de Kwaliteitsstandaard.
De landelijke Stuurgroep IC organiseerde samen met het Zorginstituut, de Kwaliteitsraad en deskundigen uit lokale IC-netwerken op 30 november een leer- en netwerkbijeenkomst. Onderwerp was de invoering ‘Kwaliteitsstandaard organisatie van Intensive Care’, die in juli 2016 is vastgesteld. Tijdens deze bijeenkomst hebben betrokkenen uit IC-netwerken goede ideeën op een informele manier besproken en verspreid.
Beschrijvingen van goede zorg (kwaliteitsstandaarden) worden ondersteund door indicatoren om zo de kwaliteit van zorg te bewaken, verder te verbeteren en meer transparant te maken. De meetinstrumenten en indicatoren zijn op 31 oktober 2017 opgenomen in het Register en staan op de Transparantiekalender.
De Stuurgroep heeft de knelpunten rond de implementatie beschreven in een aantal thema's. Deze zijn voorgelegd aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Zorginstituut. In een brief aan de Stuurgroep beschrijven de 3 partijen de zienswijze op de thema's.
De ziekenhuizen zijn onderdeel van een netwerk met andere ziekenhuizen. Er zijn afspraken gemaakt over hoe zij de zorg voor IC-patiënten samen organiseren.
Instellen van de Stuurgroep IC door de relevante partijen voor IC-zorg voor het volgen van de implementatie van de kwaliteitsstandaard in de praktijk en onderzoekt en bespreken van wat nodig is om de in de kwaliteitsstandaard benoemde mijlpalen te halen. Tot januari 2017 zat het Zorginstituut deze stuurgroep voor en verzorgde de secretariële ondersteuning. Daarna heeft de NVIC het voorzitterschap overgenomen.
De betrokken veldpartijen zijn ook aan de slag gegaan om de indicatoren bij de kwaliteitsstandaard uit te werken. Deze zijn geschikt voor het verbeteren en volgen van de kwaliteit van de IC’s. Datum gereed: april 2017.
Vaststellen van de definitieve Kwaliteitsstandaard IC op 19 juli 2016 en daarna opname in het Register van het Zorginstituut. De nieuwe kwaliteitsstandaard is tot stand gekomen onder regie van de Kwaliteitsraad. De belangrijkste bronnen voor deze kwaliteitsstandaard waren de conceptrichtlijn IC uit 2015, het oriënterend onderzoek door het Zorginstituut in het najaar van 2015 en de consultatie in het voorjaar van 2016.
Van half april tot half mei 2016 liep de bestuurlijke consultatie van de conceptkwaliteitsstandaard Organisatie van Intensive Care. De Kwaliteitsraad heeft de besturen van de betrokken partijen gevraagd naar hun visie op de toepasbaarheid van de conceptkwaliteitsstandaard in de lokale en regionale praktijk.
In de eerste maanden van 2016 maakte de Kwaliteitsraad met ondersteuning van interne en externe deskundigen een concept-kwaliteitsstandaard. Ondanks dat de betrokken partijen de conceptrichtlijn IC uit 2015 niet collectief hebben omarmd, was men het wel met elkaar eens over de uitgangspunten en grote lijnen van de richtlijn. De werkgroep heeft de conceptrichtlijn dan ook als uitgangspunt gebruikt.
Het lukte de betrokken partijen niet om eensgezind de richtlijn IC te voltooien voor de deadline van 31 december 2015. Daarom heeft de Kwaliteitsraad - een adviescommissie van het Zorginstituut - de regie op de ontwikkeling van deze richtlijn overgenomen, met het oog op het publiek belang. De naam werd vanaf dat moment 'Kwaliteitsstandaard Organisatie van IC'.
In aanloop naar de deadline van 31 december voerde het Zorginstituut een oriënterend onderzoek uit onder betrokken belanghebbenden en deskundigen. Het onderzoek richtte zich onder andere op de beweegredenen om de conceptrichtlijn IC af te wijzen en de wetenschappelijke onderbouwing van de conceptrichtlijn. Het bleek, dat vooral de gedetailleerde uitwerking van de aanbevelingen in de conceptrichtlijn IC bij betrokken partijen tot discussie leidde. Zij zagen de conceptrichtlijn IC als een landelijk vastgestelde blauwdruk, met te weinig ruimte voor een regionale invulling van de aanbevelingen. Dit bemoeilijkte het toesnijden van de richtlijn op de specifieke situatie in een regio. Ook bleek dat juist voor de mate van detail van de voorliggende conceptrichtlijn IC een beperkte wetenschappelijke onderbouwing aanwezig was.
De door partijen ontwikkelde richtlijn IC is niet ingevoerd, omdat een meerderheid van de leden van de NVIC in de ledenvergadering van 1 juli 2015 tegen de richtlijn stemde. Het Zorginstituut heeft alle betrokken partijen opgeroepen om alsnog voor de op de Meerjarenagenda genoemde deadline van 31 december 2015 tot overeenstemming te komen.
Verbetering van de kwaliteit van de intensive care-zorg, als één van de onderdelen van het aandachtsgebied spoedzorg, is op de Meerjarenagenda van het Zorginstituut geplaatst. De Meerjarenagenda is een wettelijk erkende afsprakenlijst, waarop sinds 2013 belangrijke zogeheten zorgverbeteronderwerpen worden geplaatst. Bij elk van deze onderwerpen is afgesproken welke organisaties wanneer een kwaliteitsstandaard of -richtlijn moeten opleveren. De samenstelling van de lijst is onder andere gebaseerd op zorgvragen waar veel mensen mee te maken hebben, die een hoge ziektelast hebben of waarmee hoge kosten zijn gemoeid.
Voor de intensive care-zorg is 31 december 2015 de deadline om een nieuwe of vernieuwde richtlijn klaar te hebben en met alle relevante partijen voor te dragen voor het Register van het Zorginstituut.
Een onafhankelijke commissie met leden van de betrokken wetenschappelijke verenigingen in de intensive care-zorg en andere relevante partijen werkten van 2010 tot 2015 aan een nieuwe richtlijn.
2 jaar na de invoering van de richtlijn voor Intensive Care signaleerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) een aantal essentiële verbeterpunten. Met name de (voorwaarden voor) regionale samenwerking en het bepalen van welke vakbekwaamheid en werkervaring op welke momenten en in welke situaties op de IC-afdelingen in de ziekenhuizen nodig zijn, moesten beter volgens de IGZ, die adviseerde om de toen geldende richtlijn uit 2006 te herzien.
De eerste richtlijn voor intensive care (IC) uit 2006 gaat over de organisatie van en de samenwerking rond de zorg op de intensive care van ziekenhuizen.
