In dit jaarverslag vat Zorginstituut Nederland het jaar 2023 samen. Hierin vertellen we over onze bijdrage aan passende verzekerde zorg voor alle Nederlanders. Dit doen we in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Deze infographic brengt de belangrijkste punten uit het Jaarverslag 2023 van Zorginstituut Nederland in beeld.
Het jaar 2023 in beeld
1 positie werd ingevuld in onze RvB.
2 maal per week werkten onze medewerkers gemiddeld op kantoor.
4 nummers verschenen van ons Zorginstituut Magazine.
4,59% was ons ziekteverzuimcijfer.
5 Europese landen deden samen prijsonderhandelingen voor medicijnen, inclusief Nederland.
12% stegen de uitgaven aan mondzorg.
14 passende zorgpraktijken verzamelden en deelden we.
45 jaar is de gemiddelde leeftijd van onze werknemers.
452,3 fte was onze gemiddelde bezetting.
420.000 euro per patiënt kost een behandeling met kankermedicijn Carvykti.
60.000 volgers haalden we op LinkedIn.
18 miljoen Nederlanders hebben recht op passende zorg.
33,4 miljard euro waren de uitgaven aan langdurige zorg.
Zorginstituut aan de slag met nationale akkoorden
2023 was het jaar van uitvoering geven aan de grote nationale akkoorden: het Integraal Zorgakkoord (IZA), het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). In 2022 hebben we draagvlak en bewustwording gecreëerd over passende zorg en daarmee het gesprek op gang gebracht in het veld. 2023 stond in het teken van actie, samen met alle partijen die betrokken zijn bij deze akkoorden.
Passende zorgpraktijken
In 2023 hebben we 14 passende zorgpraktijken verzameld. Dat zijn voorbeelden uit de praktijk die zichtbare impact hebben op meer persoonsgerichte, houdbare en duurzame zorg. Passende zorgpraktijken laten de zorg van de toekomst zien en zijn daarmee een praktisch voorbeeld voor anderen. Van deze praktijken definiëren we bouwstenen die andere instellingen helpen om ook passende zorgpraktijken te implementeren. Van deze praktijken is er een aantal gekozen om te onderzoeken welke rol de zorgcontractering kan hebben om de praktijken verder te stimuleren.
Het Zorginstituut brengt signalementen uit met oplossingsrichtingen om de zorg persoonsgericht, houdbaar en duurzaam te maken. Om meer inzicht te krijgen in hoe iedereen kan bijdragen aan de toekomst van ons zorgstelsel. met andere woorden: hoe we met iedereen in Nederland samen werken aan passende zorg. We publiceerden 2 signalementen in 2023:
In 2023 heeft het Zorginstituut hard gewerkt aan het pakket van passende verzekerde zorg. En ook aan het voorkomen van niet-passende zorg. Niet-passende zorg leidt namelijk tot een ongewenste inzet van mensen en middelen én tot verdringing van andere zorg. Daarom moest ook pakketbeheer in 2023 nog meer bijdragen aan passende zorg. Dat betekent dat wij nog meer zijn gaan samenwerken met veldpartijen en proactiever zijn geworden in het signaleren en agenderen van pakketvraagstukken. Ook verbreedden en verbeterden we de uitvoering van de pakkettoetsen in alle sectoren en we richtten verzekerde zorg in met voorwaarden en afspraken over de inzet van zorg.
Hieronder lichten we lichten maand-voor-maand een aantal activiteiten toe die belangrijk waren voor ons werk.
Jaarlijks krijgen 6000 Nederlanders met een hoog risico op plotse hartdood een Implanteerbare Cardioverter-Defibrillator (ICD). Dit is een inwendig apparaat dat een schok geeft bij een levensbedreigende hartritmestoornis. Maar een ICD helpt niet bij elke patiënt om overlijden te voorkomen, terwijl patiënten wel complicaties kunnen krijgen na plaatsing van een ICD. Deze complicaties komen te weinig of niet aan bod in het voorlichtingsmateriaal. Meerdere afspraken moeten dit jaar al leiden tot verbetering van passende zorg bij het plaatsen en vervangen van een ICD. Dit schrijft Zorginstituut Nederland in het ‘Verbetersignalement Zinnige Zorg Implanteerbare Cardioverter-Defibrillator (ICD)’.
Het medicijn Enhertu remt een agressieve vorm van borstkanker met ruim 15 maanden bij mensen die niet meer kunnen genezen. Dat is bijna 9 maanden langer dan de standaardbehandeling. Enhertu geeft meerdere bijwerkingen, maar de voordelen wegen op tegen de nadelen. Daarom adviseert het Zorginstituut aan de minister van VWS om Enhertu na een prijsverlaging te vergoeden uit het basispakket.
De concentratie en spreiding van vaatchirurgische zorg is een van de speerpunten uit het IZA. In het voorjaar van 2023 moest er een plan van aanpak liggen dat beschrijft hoe partijen samen vorm geven aan toekomstbestendig vaatchirurgische zorg. Oud-chirurg en voormalig zorgbestuurder Peter Go is door Zorginstituut Nederland aangesteld als kwartiermaker om dit plan van aanpak te maken. Go focust hierbij vooral op het versterken van netwerkzorg. “Goede afstemming en spreiding begint bij een goed netwerk”, aldus Go. “Als we faciliteren dat we goed kunnen samenwerken, dan volgt de spreiding en concentratie vanzelf.”
Karin Timm startte per 1 juli 2023 als lid van de Raad van Bestuur (RvB) van het Zorginstituut. Eerder was zij Directeur Kwaliteit & Veiligheid bij Orpea Nederland, een grote landelijke zorgorganisatie. Deze organisatie is actief op het gebied van thuiszorg, woonzorg en ggz. Daarnaast liet zij als Chief Nursing Officer in het bestuur de stem van de zorgprofessional klinken.
Hare Majesteit Koningin Máxima was dinsdagochtend 23 mei in Austerlitz aanwezig bij een dialoogbijeenkomst over passende zorg en de brug tussen formele en informele zorg. De bijeenkomst was een initiatief van het Zorginstituut en van Nederland Zorgt Voor Elkaar. Nederland Zorgt Voor Elkaar is een landelijk netwerk van lokale burgerinitiatieven die de leefbaarheid van hun woonomgeving verbeteren en de steun organiseren voor hun buurt- of dorpsgenoten.
De komende jaren zetten zorgpartijen concrete stappen richting toekomstbestendige netwerk- en expertzorg voor mensen met kanker. Door meer samenwerking en het delen van kennis en data neemt de kwaliteit van zorg toe en kan beter de juiste zorg op de juiste plaats worden geboden. Het ‘Plan van aanpak Passende zorg in oncologieregio’s’ onderscheidt 7 thema’s waarmee verbeterde samenwerking binnen netwerken en concentratie en spreiding van zorg de komende jaren van de grond moeten komen. Gynaecoloog-oncoloog en kwartiermaker Hans Nijman maakte het plan van aanpak in opdracht van het Zorginstituut.
De politiek moet ondanks de val van het kabinet de uitvoering van het IZA blijven steunen. Die oproep deden alle ondertekenaars en betrokken overheidspartijen bij het IZA vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. De uitdagingen in de zorg zijn volgens betrokkenen te groot om in de ijskast te zetten. Burgers en patiënten moeten weten op welke zorg ze kunnen rekenen, stellen de gezamenlijke partijen in een verklaring.
Het Zorginstituut publiceerde de eerste Passende zorg Pakketagenda. Hierop staan meer dan 50 behandelingen, geneesmiddelen en hulpmiddelen waarvan de komende 2 jaar beter wordt afgebakend op welke manier deze zorg wordt ingezet, bij wie en bij wie niet. Ook komen er voorwaarden waaraan zorg moet voldoen om tot het basispakket te worden toegelaten of eruit vergoed te blijven worden.
De sluis voor dure geneesmiddelen is een goed middel om ziekenhuisgeneesmiddelen die goed werken met een betaalbare prijs toe te laten tot het basispakket van de zorgverzekering. Met de sluis verminderen we de verdringing van goede ziekenhuiszorg door geneesmiddelen met een te hoge prijs. Als nieuwe geneesmiddelen in de sluis zijn geplaatst, hebben patiënten geen of beperkte toegang tot deze middelen. Maar uiteindelijk levert de sluis meer gezondheidswinst op voor de samenleving, omdat meer andere ziekenhuiszorg beschikbaar blijft. Dat blijkt uit onderzoek van Equalis in opdracht van het Zorginstituut.
Het is noodzakelijk dat ziekenhuizen gaan samenwerken in vaatchirurgische netwerken. Op die manier kunnen zij deze zorg samen toekomstbestendig maken. Dit staat in het ‘Plan van aanpak Netwerkvorming, concentratie en spreiding vaatchirurgische zorg’. Het plan van aanpak is de uitwerking van afspraken uit het IZA. Chirurg en kwartiermaker Peter Go maakte het plan samen met partijen in de zorg in opdracht van het Zorginstituut.
Vrouwen ouder dan 50 jaar met beginnende borstkanker met specifieke kenmerken van de tumor en weinig tot geen uitzaaiingen, kunnen voortaan vaker beslissen om veilig af te zien van chemotherapie. 2 testen, Oncotype DX® en MammaPrint®, voorspellen hoe groot het risico is dat kanker terugkeert. De testen zijn volgens het Zorginstituut effectief en worden vergoed uit de basisverzekering.
De schaarste in de wijkverpleging kan worden verminderd door passender inzet van wijkverpleging. Deze zorg kan slimmer worden ingezet en georganiseerd, door meer gebruik te maken van hulpmiddelen en het overdragen van zorgtaken aan helpenden. Als we wijkverpleging meer passend inzetten, kunnen we voorkomen dat er minder wijkverpleging uit het basispakket vergoed wordt. Dit schreef het Zorginstituut in het advies ‘Verdeling van schaarste in de wijkverpleging’ aan minister Helder van het ministerie van VWS.
De Nederlandse samenleving schiet ernstig tekort bij de zorg aan mensen met complexe psychische problemen. Deze vaststelling deed het Zorginstituut in het ‘Signalement passende zorg voor mensen met psychische problemen: niemand kan het alleen’. Het Zorginstituut kwam daarin met adviezen om de zorg en ondersteuning voor mensen met complexe psychische problemen toegankelijker te maken. We pleitten onder andere voor meer ruimte voor laagdrempelige ondersteuning aan mensen in hun eigen omgeving.
Slechthorenden krijgen op dit moment niet de zorg die zij nodig hebben om goed mee te komen in de maatschappij. Dit concludeerde het Zorginstituut in het verbetersignalement over passende hoorzorg. Het Zorginstituut kwam daarin met 3 verbeterpunten om de zorg voor volwassenen met slechthorendheid beter te maken. De betrokken zorgpartijen willen de verbeteringen in de hoorzorg uiterlijk in 2026 realiseren. Het Zorginstituut monitort de uitvoering van de gemaakte afspraken en ondersteunt de partijen waar nodig.
