Zorginstituut Nederland evalueert de toepassing van het standpunt Navigatie bronchoscopietechnieken bij verdenking op longkanker. Hierbij evalueert het Zorginstituut de passende organisatie en inzet van navigatie bronchoscopietechnieken (NB), volgens de afspraken in het standpunt en het bijbehorende waarborgendocument.
Standpunt Navigatie bronchoscopietechnieken bij verdenking op longkanker
Op 6 juli 2022 bracht het Zorginstituut het standpunt Navigatie bronchoscopietechnieken bij verdenking op longkanker uit. Hierin concludeert het Zorginstituut dat NB voldoen aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’ bij een selecte groep volwassen patiënten. NB zijn nieuwe 3D-navigatietechnieken die kunnen worden gebruikt om een stukje weefsel weg te nemen van verdachte knobbels bij patiënten met verdenking op longkanker. Met NB kan de arts vaststellen of de patiënt longkanker heeft. Om gepast gebruik van deze behandeling te bevorderen, heeft de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) in een waarborgendocument omschreven wanneer een patiënt in aanmerking komt voor NB en waar de zorg aan moet voldoen. Dat gaat over de volgende onderwerpen:
- indicatiecriteria
- centrale indicatiestelling
- ontwikkelen van informatie voor samen beslissen
- kwaliteitscriteria behandelaars en behandelcentra
- concentratie van zorg
- opzetten van een scholingsprogramma
- onderzoek naar de effectiviteit en veiligheid van de behandeling in de praktijk.
De vergoeding van NB is op 28 juni 2022 ingegaan.
Evaluatievragen en voortgang
Op basis van het standpunt en het waarborgendocument hebben we 11 evaluatievragen opgesteld. In 2024 deden we een voortgangsmeting om de evaluatievragen kwalitatief te onderzoeken. We namen contact op met onze contactpersonen van de NVALT, Longkanker Nederland en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). In 2025 stelde de NVALT een rapportage van de registratiedata op. De bevindingen in deze rapportage en de voortgang van de overige evaluatievragen bespraken we in een gezamenlijk overleg in augustus 2025. De evaluatievragen en de bevindingen van de laatste meting in augustus 2025 staan in de tabel op deze webpagina.
| Nummer | Evaluatievraag | Stand van zaken augustus 2025 |
|---|---|---|
| 1 | Is er een landelijke werkgroep NB opgezet met de deelnemende centra? | Er is een landelijke werkgroep met alle deelnemende centra opgezet. |
| 2 | Zijn de actiepunten uit het waarborgendocument opgepakt door de landelijke werkgroep NB? |
|
| 3 | Is de shared-decision making voor het toepassen van NB doorontwikkeld? |
Er wordt geen shared-decision making materiaal ontwikkeld. De NVALT en de patiëntenvereniging Longkanker Nederland vinden dat bij NB samen beslissen in de praktijk goed wordt toegepast. |
| 4 | Is er een registratie beschikbaar van patiënten die NB hebben ondergaan? Zijn hierin de belangrijke parameters geregistreerd, zoals aangegeven in het waarborgendocument? | Er is een landelijke NB-database in gebruik genomen, met daarin alle parameters uit het waarborgendocument. De registratie wordt in de toekomst opgenomen in de DICA-registratie als onderdeel van de reguliere (netwerk)zorg. Van de 9 centra die NB uitvoeren, nemen 6 centra deel aan de registratie. 2 centra wachten nog op een Data Sharing Agreement (DSA). Bij een centrum is de DSA akkoord, maar is de data-invoer nog niet gestart. |
| 5 | Zijn de patiëntengegevens uit de registratie jaarlijks aangeboden aan onder andere het Zorginstituut? | De NVALT heeft in augustus 2025 een rapportage van de registratiedata aangeleverd. De registratie bevat gegevens van de 6 centra die op dit moment deelnemen aan de registratie. Daarmee heeft het nog geen volledige dekking. |
| 6 | Hoeveel patiënten worden jaarlijks behandeld met NB en wat zijn de bijbehorende kosten? Hoe verhoudt dat zich tot de verwachtingen? |
Antwoord volgt bij de effectmeting in 2026. Huidige stand van zaken: er is vanaf 1 januari 2024 een verrichtingencode voor NB beschikbaar. Vanaf deze datum kunnen NB in de declaratiedata worden gemonitord. De rapportage van de registratiedata laat zien dat er veel minder NB-procedures worden uitgevoerd dan verwacht. Dit komt voornamelijk door capaciteitsgebrek binnen de anesthesie en een gebrek aan OK-ruimte. De vraag is groter dan het aanbod. Hierdoor ontstaan wachtlijsten en worden patiënten zonder diagnose behandeld voor longkanker. De NVALT geeft aan meer ziekenhuizen op te leiden om aan de vraag te kunnen voldoen. |
| 7 | Wordt NB alleen uitgevoerd bij de geïndiceerde patiëntengroepen? |
De NVALT geeft aan dat het MDO ervoor zorgt dat NB bij de juiste patiënten worden toegepast. Uit de rapportage van de registratiedata blijkt dat NB alleen worden toegepast bij noduli die kleiner zijn dan 3 cm. Dit voldoet aan de indicatiecriteria. |
| 8 | Hoeveel patiënten die NB hebben ondergaan worden daarna behandeld met radiotherapie of chirurgie? In hoeverre komt dat overeen met de raming? | Antwoord volgt bij de effectmeting in 2026. |
| 9 | Wordt NB altijd uitgevoerd in een gecertificeerd NB-expertisecentrum of behandelcentrum, door daarvoor opgeleide of gecertificeerde behandelaars? | De NVALT geeft aan dat gecertificeerde behandelaars alle NB-procedures uitvoeren in een gecertificeerd centrum. |
| 10 | Is in elk oncologisch longkankernetwerk ten minste 1 NB-centrum gecertificeerd als NB-expertisecentrum of behandelcentrum? | Er zijn in Nederland 8 regionale netwerken voor longkanker. In elk van deze netwerken zijn centra gestart of in de opstart- of oriëntatiefase. Op dit moment zijn 9 ziekenhuizen getraind en gecertificeerd: Radboud UMC, UMC Groningen, Erasmus MC, Amsterdam UMC, HagaZiekenhuis, Amphia Ziekenhuis Breda, Rijnstate ziekenhuis Arnhem, Maastricht UMC en het Leids Universitair Medisch Centrum. Daarnaast zijn 4 centra in de oriëntatie- of opstartfase. |
| 11 | Voldoet elk NB-expertisecentrum of –behandelcentrum aan de volumenormen en aan de normen over ‘diagnostische accuraatheid’ en ‘complicaties’? |
Diagnostische accuraatheid: uit de registratiedata van de beroepsgroep blijkt dat de diagnostische accuraatheid in bijna alle centra lager is dan beoogd: minder dan 75%. Dat betekent dat centra in minder dan 75% van de gevallen een juiste diagnose stellen. Er is maar 1 centrum dat met 70% bijna voldoet aan deze norm. De lage diagnostische accuraatheid kan komen door:
De NVALT geeft aan dat de norm voor diagnostische accuraatheid mogelijk moet worden aangepast naar aanleiding van de nieuwe strengere definitie. De NVALT verwacht dat de diagnostische accuraatheid de komende jaren toeneemt, als behandelcentra meer ervaring opdoen met de procedure. Volumenorm: de NVALT geeft aan dat de diagnostische accuraatheid belangrijker is voor de kwaliteit van de geleverde zorg dan het volume. De volumenorm wordt hiermee losgelaten. Complicaties: uit de registratiedata blijkt dat het percentage complicaties in bijna alle centra voldoet aan de norm van onder de 5%. In 1 ziekenhuis ligt dit percentage hoger. Dit kan komen door het lage aantal uitgevoerde NB. En er is nog geen 3D-beeldvorming beschikbaar in dat centrum. Op korte termijn komt dit beschikbaar. |
Planning van de evaluatie
We doen in 2026 een effectmeting waarin we de toepassing van NB in de praktijk kwantitatief onderzoeken. Dit doen we op basis van de eigen registratiedata van de NVALT en declaratiedata. Daarna organiseren we een bijeenkomst met de betrokken veldpartijen om de resultaten te bespreken. Afhankelijk van de bevindingen doen we nog een effectmeting op een later moment. We publiceren de resultaten op deze webpagina. Na de laatste effectmeting publiceren we een evaluatierapport en sluiten de evaluatie af.
Betrokken partijen
- Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT)
- Longkanker Nederland
- Zorgverzekeraars Nederland (ZN)
Meer informatie of vragen?
Hebt u vragen over deze evaluatie? Mail uw vraag dan via ons contactformulier.