Onderzoek: Samen beslissen in de praktijk

In opdracht van Zorginstituut Nederland is een onderzoek uitgevoerd naar succesfactoren voor het samen beslissen tussen zorgverlener en patiënt, en het gebruik van uitkomstinformatie daarbij. Equalis en de Vrije Universiteit hebben dit onderzoek uitgevoerd tussen september 2018 en juni 2019.

Onderzoek naar succesfactoren voor Samen beslissen tussen zorgverlener en patiënt en het gebruik van uitkomstinformatie

‘Samen beslissen’ betekent dat zorgverlener en patiënt of cliënt samen beslissen over welke zorg het beste past. Uitkomstinformatie gaat over de resultaten van een behandeling; die worden bijgehouden door artsen en steeds vaker ook door patiënten. De resultaten van dit onderzoek helpen beleidsmakers en zorgaanbieders om Samen beslissen nog beter te faciliteren en om uitkomstinformatie zo te implementeren dat deze ook gebruikt kan worden in het gesprek tussen zorgverlener en patiënt. Aan de hand van literatuuronderzoek zijn succesfactoren in kaart gebracht. Daarna is een kleinschalig praktijkgericht gedaan. Bij een etnografisch onderzoek doorloopt de onderzoeker samen met een patiënt of een zorgverlener het hele zorgtraject om te zien hoe dit in de praktijk werkt. Dit is gedaan bij 2 ziekenhuizen en 2 verschillende aandoeningen om in kaart te brengen hoe Samen beslissen in praktijk wordt gebracht. Ook is hierbij gekeken of en hoe uitkomstinformatie wordt gebruikt.

Uitkomsten van het onderzoek

De onderzoekers concluderen dat rol van uitkomstinformatie nog beperkt is. Dat komt onder andere doordat uitkomstinformatie niet direct beschikbaar is om samen te beslissen. Zorgverleners en patiënten zijn wel bereid om samen te beslissen. Het gebeurt ook al. Zorgverleners geven hier wel een eigen invulling aan en werken meestal niet op basis van een algemeen model. Ook is de ene patiënt actiever in het zoeken van informatie en vragen stellen dan de andere.

Belangrijkste aanbevelingen

  1. Laat Samen beslissen aansluiten bij de dagelijkse praktijk en zorg dat het opheffen van machtsongelijkheid tussen zorgverlener en patiënt geen doel op zich wordt.
  2. Sluit aan bij wat al goed gaat. Samen beslissen bleek in het praktijkonderzoek geen radicaal nieuwe aanpak, maar sluit aan bij de beroepsethiek en bestaande werkwijzen van zorgverleners.
  3. Zorg dat Samen beslissen geen eenmalig trucje maar een professionele werkwijze wordt. Samen beslissen is niet één gesprek, maar een langlopend proces.
  4. Zet in op het empoweren van de zorgverlener om patiënten te betrekken. Leg niet alleen uit wat Samen beslissen voor de patiënt kan betekenen, maar juist ook wat het inhoudt voor de zorgverlener.
  5. Samen beslissen vraagt ook om een actieve houding van de patiënt.
  6. Het overbrengen van informatie vraagt om kennis en kunde van de zorgverlener.
  7. Zorg voor middelen om goed samen te kunnen beslissen. Uitkomstinformatie moet laagdrempelig aangeboden worden en makkelijk toegankelijk zijn. Pas dan zullen zorgverleners het toepassen omdat het ten goede komt aan het werk.