Persoonlijke verzorging (Wlz)

Passende zorg

In welke mate de cliënt aanspraak heeft op persoonlijke verzorging, begeleiding en verpleging is afhankelijk van welk zorgprofiel is geïndiceerd en welke zorg daarbij hoort. Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) stelt het best passende zorgprofiel vast en vermeldt dat in het indicatiebesluit. De zorgprofielen staan beschreven in bijlage A bij artikel 2.1 Regeling langdurige zorg. De zorgprofielen zijn globaal omschreven en niet uitgedrukt in uren zorg per week. In de zorgplanbespreking maken cliënt en zorgaanbieder vervolgens concrete afspraken over de te leveren zorg, gelet op de zorgbehoefte van de individuele cliënt.

Persoonlijke verzorging

Bij persoonlijke verzorging gaat het om het ondersteunen of overnemen van zelfzorg bij mensen met een aandoening of beperking. Persoonlijke verzorging is gericht op het opheffen van het tekort aan zelfredzaamheid van de cliënt. Dit kan ook inhouden dat de cliënt wordt gestimuleerd om deze activiteiten zelf te doen en aan te leren.

Persoonlijke verzorging staat beschreven in artikel 1.1.1 van de Wet langdurige zorg.

Onderscheid persoonlijke verzorging en verpleging

Voor het onderscheid tussen  persoonlijke verzorging en verpleging geeft de aard van de zorg de doorslag. Het uitgangspunt is: alles wat mensen gebruikelijk aan zelfzorg uitvoeren is persoonlijke verzorging. Dat geldt niet alleen voor de persoonlijke verzorging die iedereen nodig heeft zoals bijvoorbeeld wassen, maar ook voor de persoonlijke verzorging die nodig is vanwege een gezondheidsprobleem, zoals een stoma.

Verpleging in de Wlz omvat verpleegkundige zorg. Het gaat daarbij in de Wlz vooral om het uitvoeren van verpleegkundige handelingen maar het kan, afhankelijk van de zorgzwaarte van de cliënt, ook gaan om signalerende, begeleidende en voorlichtende taken of het oefenen van het uitvoeren van verpleegkundige handelingen door de verzekerde zelf of zijn mantelzorger. Meer informatie staat op de pagina 'Verpleging (Wlz)'.

Bij de vraag tot welke zorgvorm iets hoort, is het beroep van de zorgverlener niet van belang. Het onderscheid loopt niet parallel met de historische taakverdeling tussen verpleegkundigen en verzorgenden. De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) bepaalt dat de geleverde zorg goed moet zijn. De zorg moet dus worden geleverd door iemand die bekwaam is. Het uitvoeren van voorbehouden handelingen in opdracht van een arts is geen persoonlijke verzorging maar verpleging.

Activiteiten die horen bij persoonlijke verzorging

Bij persoonlijke verzorging kan aan de volgende activiteiten worden gedacht:

Hulp en begeleiding bij persoonlijke verzorging en hygiëne

• Wassen (geheel of gedeeltelijk, in bed, douche of aan de wastafel) en haren wassen.
• Opmaken van het bed bij een bedlegerige cliënt.
• Hulp en begeleiding bij het aankleden en uitkleden.
• Hulp bij het aanbrengen of aantrekken van hulpmiddelen, prothesen, elastische kousen.
• Hulp en begeleiding bij toiletgang, hulp bij het aanleggen van een urinaal, hulp bij het op de po gaan, verwisselen van incontinentiemateriaal.
• Hulp en begeleiding bij onder andere: mondverzorging en gebitsverzorging (waaronder prothese), scheren, handverzorging en voetverzorging, sieraden omdoen, enzovoort.

Hulp en begeleiding bij eten en voeding

• Hulp bij het eten en drinken.
• Toedienen van sondevoeding.

Hulp bij beweging en houding

• Hulp en begeleiding bij transfers (bijvoorbeeld in/uit bed, bed-stoel, in/uit bad).
• Hulp bij wisselliggingen.
• Hulp bij houding in bed, stoel, enzovoort.

Hulp bij huidverzorging

• Reguliere huidverzorging.
• Smetten voorkomen en verzorgen van smetplekken (roodheid en irritaties van de huid).
• Voorkomen decubitus/verzorgen niet-open huid.
• Verzorgen van stoma en andere onnatuurlijke lichaamsopeningen bij intacte huid, enzovoort.

Hulp bij medicijngebruik

• Aanreiken van medicijnen.
• Hulp bij innemen medicijnen.
• Zalf of crème aanbrengen op een intacte huid, enzovoort.

Voetverzorging en pedicure

Alle noodzakelijke voetverzorging, met uitzondering van geneeskundige voetzorg, is te beschouwen als persoonlijke verzorging.
Als geneeskundige zorg nodig is, zoals bij diabetesvoeten het geval kan zijn, dan is dit zorg vanuit de Zorgverzekeringswet (huisartsenzorg, ketenzorg). In de zorgpolis van de verzekerde staat welke zorg wordt vergoed en hoe de procedure voor vergoeding is geregeld. Alléén voor mensen met verblijf en behandeling in dezelfde instelling geldt dat de geneeskundige zorg van algemeen medische aard, zoals de medische zorg bij bijvoorbeeld diabetesvoeten, óók onderdeel is van Wlz-zorg.

De zorgaanbieder dient goede zorg te bieden. Het is aan de zorgaanbieder om te bepalen wie de voetverzorging/voetzorg die tot de Wlz-zorg behoort op een verantwoorde manier kan bieden. Bij mensen zonder voetproblemen kan een verzorgende of een pedicure de voetverzorging bieden. Bij voetproblemen zal meer deskundigheid nodig zijn van bijvoorbeeld een gespecialiseerde pedicure of een podotherapeut. De zorgaanbieder betaalt de kosten van de noodzakelijke voetverzorging/voetzorg die onderdeel is van de Wlz. Een zorgaanbieder mag voor die zorg geen kosten aan de verzekerde in rekening brengen, omdat het om verzekerde zorg gaat.

Benodigdheden voor verzorging

Benodigdheden voor de verzorging, zoals steriele handschoenen, speciale washandjes (verzorgend wassen) en jassen, vallen onder persoonlijke verzorging. Ze komen ten laste van de zorgaanbieder. Algemene verzorgingsartikelen, zoals tandpasta en zeep, komen ten laste van de verzekerde. Toiletpapier hoort tot de hotelfunctie en komt bij verblijf en volledig pakket thuis (vpt) ten laste van de zorgaanbieder. Bij een vpt zijn hierover  soms andere praktische afspraken nodig. De zorgaanbieder en de cliëntenraad moeten hierover overeenstemming hebben.