Toekomstscenario’s stimuleren debat over betaalbaarheid geneesmiddelen
De hoge prijs van nieuwe geneesmiddelen bedreigt internationaal steeds meer het evenwicht van het gezondheidszorgbudget. Het Belgische Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en Zorginstituut Nederland brachten om die reden een internationale denktank samen die een aantal scenario’s ontwikkelde om de spiraal van steeds hogere geneesmiddelprijzen te doorbreken.
Internationale denktank
De internationale denktank bedacht scenario’s om vanuit reële gezondheidsbehoeften nieuwe, meer duurzame manieren om innoverende, veilige en doeltreffende geneesmiddelen te ontwikkelen. Naast de experts van het KCE en het Zorginstituut namen ook vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties, overheid, de industrie, academici, regulerende instanties en patiënten deel, zowel uit Europa als Noord-Amerika.
Vier toekomstscenario’s voor de ontwikkeling en prijszetting van geneesmiddelen
De internationale denktank werkte vier scenario’s uit om de spiraal van steeds hogere geneesmiddelprijzen te doorbreken en patiënten duurzaam toegang te bieden tot de veilige en werkzame geneesmiddelen die ze nodig hebben.
Scenario 1. Behoeftegerichte publiek-private samenwerking
Volgens het eerste scenario zouden overheid en ontwikkelaars van geneesmiddelen een partnership aangaan, door middel van een openbare aanbesteding, met de bedoeling oplossingen te ontwikkelen voor een volksgezondheidsbehoefte. De ontwikkelaars zouden bereid zijn om mee in dat partnerschap te stappen en prijsconcessies te doen in ruil voor garanties op markttoegang en terugbetaling, als hun producten voldoen aan de vooraf bepaalde vereisten. Daardoor kunnen ze hun risico’s, verbonden aan de ontwikkeling, beperken.
Scenario 2. Ontwikkeling van geneesmiddelen in een parallel systeem
De EU-lidstaten zouden een parallel systeem voor de ontwikkeling van geneesmiddelen kunnen opzetten, zonder winstoogmerk. Dit systeem zou bestaan naast dat van de industrie, maar zou onafhankelijk zijn. Het doel hiervan is het ontwikkelen van geneesmiddelen tegen een lagere prijs, in de domeinen waarin de industrie niet wil investeren. (bv. nieuwe antibiotica, verwaarloosde ziekten, bepaalde zeldzame aandoeningen). Dit model heeft voor een aantal tropische ziekten al zijn nut bewezen.
Scenario 3. Overkopen van octrooien
Een consortium van Europese landen zou een gemeenschappelijk fonds oprichten om permanent de onderzoekssector te scannen om de veelbelovende moleculen op te sporen die beantwoorden aan de prioriteiten van de volksgezondheid. Het fonds zou de octrooien van deze moleculen overkopen, zou de laatste onderzoeksfasen afwerken, inclusief de aanvraagprocedure tot markttoelating. Dergelijk scenario zou onderzoek en ontwikkeling loskoppelen van productie en verkoop. Het geneesmiddel zou dan beschikbaar worden aan een relatief lage prijs.
Scenario 4. Publiek goed van A tot Z
In dit laatste, meest radicale scenario zou de ontwikkeling van geneesmiddelen voornamelijk een publieke onderneming zijn, enkel gericht op de reële behoeften. De private farmaceutische bedrijven zouden nog wel de geneesmiddelen kunnen produceren en zouden op concurrentiële basis diensten kunnen leveren aan de publieke leverancier. Octrooien en monopolies zouden geen reden van bestaan meer hebben, omdat geneesmiddelen en andere gezondheidstechnologieën als publieke goederen worden beschouwd.