Zorginstituut Nederland bouwt mee aan de transformatie naar toekomstbestendige gezondheidszorg. Daarmee bedoelen we dat de zorg dusdanig verandert, dat ook in de toekomst zorg en ondersteuning voor iedereen in Nederland toegankelijk blijft. En dat de transformatie tot mensgerichte en duurzame hulp leidt. Dit betekent aandacht hebben voor iemands gezondheid en leefomgeving. Waarbij zorg en ondersteuning is vervlochten met het dagelijks leven: in de buurt, op school of op het werk, bij de sportclub en thuis.

Wat is transformeren naar passende zorg?

Transformeren betekent van gedaante verwisselen. Dit komt tot stand via een transitie, een proces van fundamentele veranderingen in de samenleving. De transitie begint bij tal van initiatieven die anders denken en anders gaan doen en organiseren. Zo’n beweging in de zorg ontwikkelt zich al in de praktijk.

Wat zijn transformatieve praktijken?

We zien dat het zorglandschap verandert. Op veel plekken in Nederland zijn mensen en organisaties bezig de zorg en ondersteuning in hun regio of buurt radicaal anders in te richten. Zulke regio’s of buurten noemen we transformatieve praktijken. Centraal in deze praktijken staat het leven en samenleven van mensen zelf. Zorg en hulp zijn aanvullend. De praktijken richten hun zorg en ondersteuning op wat mensen echt nodig hebben om hun leven zo goed mogelijk te kunnen leiden. En ze werken samen met iedereen die daarbij nodig is, binnen én buiten de zorg. Met als resultaat: meer passende zorg die mensgerichter en duurzamer is, met minder zorggebruik en meer werkplezier.

Leren van de praktijk voor opschalen en beleid

Het Zorginstituut wil de transformatieve beweging ondersteunen en verder brengen. Dat doen we door te leren van transformatieve praktijken. We maken met de praktijken inzichtelijk hoe transformeren werkt. Hierdoor kunnen andere praktijken ervan leren. Dat helpt om het transformeren op te schalen. Inzicht in hoe transformeren werkt, helpt ook het Zorginstituut en andere overheidspartijen. Het helpt in hoe we onze rol kunnen pakken in de beweging en vanuit de praktijk passend beleid kunnen ontwikkelen.

De ambitie bij deze werkwijze omschrijven wij als ‘leren transformeren’ en heeft de volgende 2 doelen: 

  1. opschalen van het aantal transformatieve praktijken door te leren van voorlopers, en
  2. stimuleren en bespreekbaar maken dat andere overheidspartijen mee gaan transformeren.

Ondersteunen van leernetwerken

Het Zorginstituut werkt nu samen met landelijke netwerken die zich specialiseren op het leren en ontwikkelen in de beweging naar passende zorg. Deze leernetwerken hebben een infrastructuur van mensen, relaties, processen en technologie om regionale zorgnetwerken en buurten daarin te ondersteunen. Leernetwerken hebben het vermogen om de transitie te versnellen. In samenwerking met de leernetwerken verrijkt het Zorginstituut de infrastructuur met kennis, vaardigheden, mogelijkheden, tools en een leertraject om te leren transformeren. Of maken we inzichten uit de leernetwerken zichtbaar. We werken samen met de leernetwerken op verschillende onderwerpen.

Inzichten en handvatten

Hart- en vaatziekten

Op het onderwerp hart- en vaatziekten werken we samen met de volgende leernetwerken. 

Eerste 1000 dagen na de geboorte

Op het onderwerp de eerste 1000 dagen na de geboorte werken we samen met de volgende leernetwerken. 

Kwetsbare ouderen

Op het onderwerp kwetsbare ouderen werken we samen met de onderstaande 4 leernetwerken. De lessen uit die samenwerking hebben we beschreven in een rapport.

De praktijk leert en ontwikkelt verder

Het Zorginstituut geeft veldpartijen richting en handelingsperspectief mee om op landelijk niveau verder te bouwen: 

  • Vanuit routes die zich manifesteren in de praktijk, duidt het Zorginstituut de richting van de transformatieve beweging. Deze routes geven inhoudelijk, organisatorisch en bestuurlijk koers aan de beweging naar passende zorg.
  • Vanuit inzichten in hoe het transformatieve praktijken lukt om anders te denken, doen en organiseren, geeft het Zorginstituut handelingsperspectief. De opgedane inzichten zijn samengebracht in een model van werkende mechanismes. Werkende mechanismes beschrijven hoe iets in werking treedt, hoe bepaalde factoren effect hebben op elkaar en hoe ze elkaar beïnvloeden. Ze wijzen op een proces van verandering. Hiermee geeft het model zicht op de veranderdynamiek in processen en interacties.

Ook de overheid transformeert mee

De transformatieve beweging naar passende zorg vraagt ook van overheidspartijen een andere insteek. Door samen te werken met de praktijk leren we als overheidspartijen hoe we mee kunnen transformeren. Dan gaan we barrières die transformatieve praktijken tegenkomen beter begrijpen. Leernetwerken willen deze barrières bekend maken bij overheidspartijen. Hiermee sporen zij de overheid aan om aan te sluiten op de transformatieve beweging in de praktijk. En daarbij samen op te trekken, te leren en ruimte te maken om toekomstbestendige gezondheidszorg te ontwikkelen.

Het Zorginstituut geeft aandachtspunten weer die leernetwerken vanuit hun transformatieve praktijken hebben aangegeven:

Landelijke akkoorden voor zorg, welzijn en ondersteuning

Met de geleerde inzichten, handvatten en aandachtspunten geven we richting, denk- en handelingsruimte voor het vinden van de eigen route in het anders denken, doen en organiseren en ondersteuning aan de transformatieve beweging naar passende zorg. Het raakt daarmee de doelen van het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) en het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO). Deze sturen op het oplossen van personeelstekorten en gelijkwaardige toegang van zorg. Bij deze doelen hebben landelijke partijen in de zorg, welzijn en ondersteuning mede aandacht om te sturen op kwaliteit van bestaan en meer samenwerking tussen zorg en sociaal domein.

Rol van het Zorginstituut in het zorgstelsel

Het Zorginstituut staat voor goede, toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen die dat nodig heeft, voor nu en de toekomst. Hierbij bevorderen we de beweging naar passende zorg door richting te geven, kaders te stellen, de minister te adviseren en ontwikkelingen in de zorg te begeleiden en monitoren. Op die manier willen we het zorgstelsel goed laten werken en de transitie ondersteunen. Dit doen we in gesprek en samenwerking met zorgpartijen en andere overheidspartijen. 

Meer informatie of vragen?

Hebt u vragen over transformatieve praktijken? Mail uw vraag dan aan Madelon Rooseboom via ons contactformulier.