5 miljoen naar projecten die kwetsbare ouderen meer regie over hun zorg geven
Verspreid over Nederland starten dit najaar 7 projecten om ouderen meer regie te geven over de zorg die ze in hun laatste levensjaren ontvangen. Huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen en zorginstellingen gaan samenwerken met ouderen, mantelzorgers en familieleden om kwetsbare ouderen en zorgverleners te helpen samen te beslissen over persoonsgerichte zorg. Aan de projecten werkt een groot aantal zorgverleners en zorginstellingen, patiënten- en cliëntenverenigingen en burgerplatforms mee. De projecten zijn mogelijk dankzij subsidies van in totaal bijna € 5 miljoen van Zorginstituut Nederland.
De COVID-19-pandemie en de discussie die heeft gewoed over IC-zorg voor ouderen, maakten het afgelopen jaar duidelijk hoe belangrijk het is dat arts en patiënt samen beslissen over de keus voor een behandeling. Wat zijn de voors en tegens van een ingreep, welke invloed kan die hebben op iemands leven, of is niet-behandelen een betere optie? 7 projecten ontvangen nu subsidie van het programma ‘Leren gebruiken van uitkomstinformatie voor Samen beslissen’ van het Zorginstituut. Deze projecten hebben allemaal tot doel dit proces van Samen beslissen tijdig op gang te brengen. Tussen (kwetsbare) ouderen, hun naasten en zorgverleners.
Alle kennis en tools vrij toegankelijk
De 7 gehonoreerde projecten starten dit jaar in Sittard/Heerlen/Nijmegen, Oss, Groningen, Didam, Rotterdam, Drenthe en Zeeland. Op verschillende zorggebieden, onder meer de zorg bij kanker, worden gesprekstechnieken verder ontwikkeld. Ook worden nieuwe manieren bedacht om ouderen, hun naasten en zorgverleners actief bewust te maken van de waarde van het vroegtijdig met elkaar spreken over persoonsgerichte zorg. De kennis en tools die de projecten opleveren, zijn straks voor iedere geïnteresseerde zorginstelling of patiëntenvereniging vrij te gebruiken.
Behandelen of niet behandelen
Bij kwetsbare, oudere patiënten komt het regelmatig voor dat er óver hen wordt beslist in plaats van met hen. Nu ligt de focus vaak eenzijdig op wat er medisch-technisch mogelijk is. Met name het ontbreken of onvoldoende toegankelijkheid van goede informatie voor zorgverleners over wat iemand wenst, ligt hieraan ten grondslag. In een acute situatie gaat het noodgedwongen vaak alleen over behandelen en niet over niet-behandelen. Terwijl die laatste optie een gewenste keuze kan blijken als een behandeling grote risico’s vormt voor iemands zelfstandigheid en kwaliteit van leven.
Huisarts in de hoofdrol
In alle projecten zal een hoofdrol zijn weggelegd voor de huisarts. Die kent de patiënt meestal het beste. Momenteel wordt in de praktijk vaak nog weinig of niets met die kennis gedaan wanneer een kwetsbare oudere met een levensbedreigende aandoening in het ziekenhuis terecht komt. Over 2 jaar, als de subsidieverlening stopt, moeten er vanuit de projecten informatiesystemen en netwerken zijn ingericht die kunnen bijdragen aan passende, persoonsgerichte zorg voor kwetsbare ouderen in de laatste levensfase.
‘Gespreksverlegenheid’ bij medisch specialist
Dat er winst te behalen valt, bewijst het project ‘Veerkrachtig Samen beslissen’. Dankzij zo’n € 800 duizend subsidie gaat dat project in de regio Sittard/Heerlen/Nijmegen van start. Een groot aantal organisaties doet mee, zoals huisartsenpraktijken, ziekenhuizen Zuyderland en Radboud UMC, zorgverzekeraar CZ en organisaties voor ouderen en mantelzorgers. In de afgelopen jaren is al ervaring opgedaan met een pilot waaraan zo’n 60 kwetsbare ouderen met ongeneeslijke kanker meededen.
“Bij veel medisch specialisten bestaat ‘gespreksverlegenheid’ om niet-behandelen als behandelmogelijkheid ter sprake te brengen,” vertelt ketenregisseur Inge Jochem van medisch coördinatiecentrum MCC Omnes in Sittard. “In deze pilot werkten we met een time-outprocedure voor patiënten. Na het gesprek met de medisch specialist waarin de behandelopties voor het eerst op tafel werden gelegd, volgde na enkele dagen opnieuw een gesprek, ditmaal met de eigen huisarts. Patiënten pakten hierdoor meer de regie in het bepalen van hun keuze.”
Over de subsidieregeling Samen beslissen
Sinds 2016 subsidieert het Zorginstituut projecten van zorgverleners en patiënten, gericht op het leren gebruiken van uitkomstinformatie voor Samen beslissen. Inmiddels hebben al meer dan 50 projecten overheidssteun ontvangen voor het verbeteren van het proces van Samen beslissen. Dat gebeurt door het toegankelijk en praktisch toepasbaar maken van uitkomstinformatie over veel verschillende zorgbehandelingen en over de psychosociale gevolgen van ziekte.