Veelbelovende zorg - Dendritische cel-vaccinatie voor het voorkomen van Lynch-syndroom-gerelateerde tumoren

De aandoening en behandeling

In Nederland hebben 40.000 tot 50.000 mensen het Lynch-syndroom. Zij hebben een fout in hun genetisch materiaal. Daardoor hebben zij al op jonge leeftijd een grotere kans op kanker, vooral in hun darmen en baarmoeder.

Cellen in de darmen en baarmoeder vernieuwen zich voortdurend. Deze nieuwe cellen ontstaan door celdeling, waarbij al het genetische materiaal van de cel wordt gekopieerd. Bij het kopiëren gaat er nog wel eens wat fout. Meestal is dat geen probleem, omdat die foutjes vrijwel altijd worden hersteld door speciale reparatiegenen. We noemen dat de ‘mismatch repair’ genen. Mensen met het Lynch-syndroom hebben een erfelijke fout in een van deze speciale reparatiegenen. Hierdoor worden de foutjes van de celdeling niet altijd gestopt en hebben zij een grote kans op kanker.  

Mensen met Lynch-syndroom krijgen nu regelmatig controles bij een arts, maar deze controles zijn belastend en voorkomen kanker niet altijd. Als bij een controle kanker wordt ontdekt dan wordt deze meestal behandeld met operaties, chemotherapie, bestraling of een combinatie daarvan.

De verwachting is dat dendritische cel-vaccinatie kan helpen om kanker te voorkomen die ontstaat door de erfelijke fout in de ‘mismatch repair’ genen bij mensen met het Lynch-syndroom. Bij de fout in de reparatiegenen ontstaan ook specifieke afwijkende eiwitten in de cellen die zich ontwikkelen tot kanker. Het afweersysteem kan deze eiwitten herkennen. Door de vaccinatie leert het afweersysteem om beginnende kankercellen aan te vallen, voordat deze zich verder ontwikkelen. Hierdoor blijven mensen met het Lynch-syndroom lang kankervrij en dit verbetert dit de kwaliteit van leven sterk.

Het onderzoek

Het onderzoek heet de PROTECT-Lynch studie. Het is een multicenter, gerandomiseerd, dubbelblind onderzoek, waarin de (kosten)effectiviteit van dendritische cel-vaccinatie wordt vergeleken met een placebo-vaccinatie, oftewel een vaccinatie zonder werkzame stof. Aan het onderzoek nemen 372 volwassenen met het Lynch-syndroom deel. Deelnemers zijn tussen de 40 en 75 jaar en moeten een pathogene kiembaanmutatie hebben in een van de mismatch repair genen MLH1, MSH2 of MSH6. Bij mutaties van MLH1 en MSH2 mogen deelnemers in beide gevallen geen eerder colorectaal carcinoom hebben gehad. Colorectaal carcinoom is darmkanker. Bij mutaties van MSH6 moeten deelnemers een mismatch repair deficiënte carcinoom hebben gehad, maar langer dan een jaar kankervrij zijn. Ook moeten deelnemers het HLA-A*02:01 fenotype hebben en mogen zij geen actieve kwaadaardige tumor hebben. De helft van de mensen krijgt een vaccinatie met dendritische cellen die zijn beladen met TGF-βRII neo-peptiden, de andere helft krijgt placebo-vaccinaties.

Het doel van dit onderzoek is om te bepalen of mensen die dendritische cel-vaccinaties hebben gehad geen kanker gerelateerd aan het Lynch-syndroom meer ontwikkelen. De hypothese is dat dit bij 40% van de mensen met zo’n vaccinatie zo is. Ook wordt gekeken naar de kwaliteit van leven en of het veilig en kosteneffectief is.

Het onderzoek wordt geleid door het Radboudumc in Nijmegen.

Beoordeling stand van de wetenschap en praktijk

Zorg wordt alleen vergoed vanuit het basispakket, als het ten minste even effectief is als de gebruikelijke zorg in Nederland. Oftewel: de zorg moet voldoen aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk’. Na het afronden van het onderzoek en het verkrijgen van de onderzoeksresultaten, start het Zorginstituut met de beoordeling. Op basis van alle gepubliceerde onderzoeksresultaten beoordeelt het Zorginstituut binnen 6 maanden of de behandeling bij de genoemde groep patiënten voldoet aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk’. En of de (meer)kosten van de behandeling acceptabel zijn. 

Op dit moment voldoet de behandeling nog niet aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk’. De behandeling mag daarom nog niet worden vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. 

Voor informatie

Hebt u vragen? Dan kunt u deze per e-mail stellen aan het Zorginstituut, team Veelbelovende zorg: veelbelovendezorg@zinl.nl.

Planning

Betrokken partijen

• Stichting Lynch Polyposis 
• Vereniging Klinische Genetica Nederland (NVMDL)
• Nederlandse Vereniging voor Maag-Darm-Leverartsen (VKGN)
• Zorgverzekeraars Nederland (ZN)