Standpunt - NightWatch bij epilepsie kan niet worden vergoed uit basispakket
In dit standpunt beoordelen we of het epilepsie-detectiesysteem de NightWatch effectieve zorg is voor patiënten met ernstige nachtelijke epileptische aanvallen. De conclusie van Zorginstituut Nederland is dat dit geen effectieve zorg is voor patiënten. Daarmee kan de NightWatch niet worden vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering.
De NightWatch is ontwikkeld als een draagbaar sensorsysteem dat nachtelijke epileptische aanvallen kan detecteren en met een alarm naasten of zorgverleners waarschuwt.
Het Zorginstituut heeft op verzoek van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) beoordeeld of de NightWatch bewezen werkt als hulpmiddel om het risico op plotse dood te verminderen bij mensen met ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen. Op basis van al het beschikbare onderzoek kan niet worden aangetoond dat de NightWatch als alarmeringssysteem plotse dood kan voorkomen. Alleen zorg die voldoende bewezen effectief is, kan worden toegelaten tot het basispakket.
Bij de beoordeling draaide het om de claim dat de NightWatch bewezen effectief is in het verminderen van de kans op plotse dood. Het beschikbare bewijs toont dit onvoldoende aan. Als het wetenschappelijke bewijs overtuigend was geweest, dan was de NightWatch in het pakket gekomen. Het gaat dan om patiënten die door ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen een hoger risico lopen op plotse dood. En bij wie geen toezicht tijdens de nachtrust mogelijk is. Naar schatting gaat het om 7000 mensen per jaar.
Aanbevelingen in richtlijnen kun je niet een-op-een gelijkstellen met het wettelijke criterium 'stand van de wetenschap en praktijk’. Dit is de voorwaarde om zorg uit het basispakket te kunnen vergoeden. Een standpunt van het Zorginstituut is een uitspraak over de vraag of zorg volgens de Zorgverzekeringswet (Zvw) wetenschappelijk bewezen effectief is. Een richtlijn kent geen strikt wettelijk kader en kan zwakke en sterke aanbevelingen bevatten.
Er is geen specifiek onderzoek naar de NightWatch en het voorkomen van plotse dood. Daarom heeft het Zorginstituut al het beschikbare onderzoek gebruikt naar het effect van bewakingssystemen, zoals de NightWatch, op het tijdig signaleren van ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen. Die konden het bewijs niet leveren dat de NightWatch plotse dood kan voorkomen. Het Zorginstituut roept zorgprofessionals en de patiëntenvereniging op om nieuw onderzoek te doen, waarbij specifiek wordt gekeken naar de werking van de NightWatch en het voorkomen van plotse dood.
Dat klopt. Maar het is niet bekend of voldoende bewezen of de NightWatch dat risico wél voorkomt. En die effectiviteit is de belangrijkste voorwaarde om zorg uit het basispakket te vergoeden. Het Zorginstituut erkent dat er sprake is van een ‘onvervulde behandelbehoefte’ bij deze patiëntengroep. Dat het standpunt nu negatief is, is voor hen bijzonder teleurstellend, dat begrijpen wij. Daarom roept het Zorginstituut zorgprofessionals en de patiëntenvereniging op om actief te werken aan nieuw onderzoek naar het verband tussen de NightWatch en het voorkomen van plotse dood of andere voor patiënten relevante uitkomsten.
Met nieuwe studiegegevens kan het Zorginstituut een nieuwe beoordeling doen. Als op basis van nieuw bewijs voldoende kan worden aangetoond dat de NightWatch werkt in het voorkomen van plotse dood, dan kan het alsnog tot het basispakket worden toegelaten. Het gaat dan om mensen die door ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen een hoger risico lopen op plotse dood en bij wie geen toezicht tijdens de nachtrust mogelijk is.
Aanleiding standpunt NightWatch bij epilepsie
De NightWatch is een detectiesysteem voor patiënten met ernstige nachtelijke epileptische aanvallen. Het is een apparaat dat bestaat uit een armband met hartslag- en bewegingssensor, en een alarmstation dat meldingen geeft. De NightWatch wordt gebruikt om aanvallen te registreren en te alarmeren, zodat de omgeving hulp kan bieden als dat nodig is.
Samenvatting van het standpunt
Patiënten met epilepsie hebben kans op een plotselinge, onverwachte dood. Dit wordt sudden unexpected death in epilepsy (SUDEP) genoemd. We hebben in wetenschappelijke studies onderzocht of er een relatie was tussen bewaking om epileptische aanvallen op te merken en het optreden van SUDEP. Hieruit bleek dat patiënten die vaak ernstige aanvallen hebben niet vaak genoeg werden opgemerkt door bewaking zoals de NightWatch. Daarom kan niet worden geconcludeerd dat bewaking in deze groep patiënten SUDEP kan voorkomen. We kunnen dus niet aantonen dat inzet van de NightWatch meerwaarde heeft voor de patiënt.
Onze conclusie is dat de NightWatch voor patiënten met epilepsie niet tot het basispakket behoort. Het is niet aangetoond dat het effectieve zorg is voor patiënten met ernstige nachtelijke epileptische aanvallen om overlijden te voorkomen.
Gevolgde procedure
Alleen zorg die écht werkt, mag deel uitmaken van het basispakket van de zorgverzekering. Dit is vastgelegd met de juridische term 'stand van de wetenschap en praktijk'. Vaak is goed duidelijk of zorg uit het basispakket kan worden vergoed, maar niet altijd. In zulke gevallen kan het Zorginstituut zelf beoordelen of die zorg in aanmerking komt voor vergoeding. Zo'n beoordeling noemen we een duiding. De uitkomst van een duiding heet een standpunt.
Een standpunt van het Zorginstituut geeft direct duidelijkheid. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beslist hier verder niet meer over. Patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars hebben inspraak tijdens het opstellen van een standpunt. En bij standpunten krijgt het Zorginstituut advies van de Wetenschappelijke Adviesraad (WAR). Hierin zitten onafhankelijke wetenschappers, artsen, apothekers, methodologen en gezondheidseconomen. Het Zorginstituut weegt al die reacties zorgvuldig mee en stelt het uiteindelijke standpunt vast.
