Toegankelijke cruciale ggz
Het Zorginstituut werkt aan een betere toegang tot de cruciale geestelijke gezondheidszorg (ggz) in Nederland voor patiënten met een hoogcomplexe psychische zorgvraag. Patiënten in de cruciale ggz ontvangen vaak niet of te laat de zorg die zij nodig hebben. Het Zorginstituut werkt daarom samen met betrokken partijen aan een actieaanpak om deze knelpunten op te lossen. En richt een landelijke tafel cruciale ggz op, om de regio’s te ondersteunen bij het vinden van de juiste balans tussen de zorgvraag en zorgaanbod van cruciale ggz.
Aanleiding: geen passende zorg voor mensen met hoogcomplexe psychische problemen
In opdracht van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) werkt het Zorginstituut aan een betere toegankelijkheid van cruciale ggz. Dat is gespecialiseerde zorg voor mensen met hoogcomplexe psychische problemen. Het gaat om een relatief kleine groep mensen. De zorg voor hen staat onder druk. Onder meer door financiële problemen, personeelstekorten en een tekort aan een goed georganiseerd zorgaanbod. Daardoor staan zij lang op wachtlijsten en ontvangen ze soms zelfs geen zorg, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsschade. In het Integraal Zorgakkoord (IZA) is daarom afgesproken dat partijen gaan werken aan de toegankelijkheid van cruciale ggz.
Actieaanpak: knelpunten en oplossingsrichtingen
Het Zorginstituut gaat aan de slag met een actieaanpak om op korte termijn een bijdrage te leveren aan de toegankelijkheid van de cruciale ggz. Hiervoor gaan we in gesprek met cliënten, naasten, lotgenoten, ervaringsdeskundigen, professionals uit zorg en welzijn en andere domeinen, deskundigen, beroepsorganisaties en overheidspartijen. Samen brengen we de knelpunten in beeld en welke vervolgstappen gezet moeten worden om de zorg te verbeteren voor mensen met hoogcomplexe psychische problemen.
6 vormen van cruciale ggz
In de opdracht staan 6 vormen van cruciale ggz. Het gaat om de volgende zorgvormen:
- Acute zorg: als iemand snel zorg nodig heeft, hebben we het over acute zorg. Het gaat vaak om zorg die kort duurt maar wel snel nodig is. Dit kan gaan om zorg bij iemand thuis, buiten of in een kliniek.
- Outreachende zorg: bij outreachende zorg komt een zorgverlener bij iemand thuis om hulp te bieden. We noemen dat ook wel ambulant.
- Klinische zorg: soms is het nodig om iemand voor behandeling op te nemen in de ggz-instelling. Dit noemen we klinische zorg. Hierbij verblijft iemand op een zorgafdeling waarbij de opname nodig is voor de behandeling.
- Beveiligde zorg: soms is iemand niet alleen een gevaar voor zichzelf, maar ook voor diens omgeving. Voor mensen die zich zeer ingewikkeld en risicovol gedragen zijn er speciale behandelafdelingen met extra beveiliging. Opname op zo’n afdeling kan ook vrijwillig, zonder straf of maatregel van een rechter.
- Hoogspecialistische zorg vanuit de ggz: bij sommige zorgvragen is extra kennis nodig voor de behandeling. Daarbij kun je denken aan een eetstoornis. Sommige instellingen zijn expert in bepaalde zorg. Dit noemen we hoogspecialistische zorg.
- Hoogspecialistische zorg vanuit ziekenhuizen: psychologen en psychiaters werken niet alleen in ggz-instellingen. Je kunt ze ook tegenkomen in het ziekenhuis. Als er speciale kennis nodig is over de lichamelijke kant bij een zorgvraag, kan een cliënt zorg in een ziekenhuis krijgen.
Een deel van de mensen met een hoogcomplexe zorgvraag past niet bij deze zorgvormen. In de actieaanpak worden ook knelpunten en oplossingsrichtingen in beeld gebracht voor de zorgvraag van de mensen die ernstig lijden, maar voor wie er geen vast aanbod is.
Gewenste resultaten actieaanpak
De gewenste resultaten van de actieaanpak zijn:
- Groslijst met knelpunten.
- Prioritering van de knelpunten.
- Oplossingsrichtingen van een bepaald aantal knelpunten.
- Quick wins: bestaande oplossingen die in het veld nog onvoldoende worden benut.
Landelijke tafel cruciale ggz: ondersteunen van de regio’s
De landelijke tafel cruciale ggz gaat de regio’s ondersteunen bij het zoeken naar de juiste balans tussen de zorgvraag en het zorgaanbod van cruciale ggz in de regio’s. Regionale partijen gaan eerst zelf in beeld brengen wat de zorgvraag in de regio is en bespreken welk zorgaanbod nodig is. Regionale partijen kennen de inwoners, patiënten, het aanbod en de context in hun regio en buurtregio’s namelijk het beste. Knelpunten die de regio’s niet zelf kunnen oplossen, brengen ze in bij de landelijke tafel. De landelijke tafel gaat de regio’s ondersteunen om de regionale zorgvraag en het zorgaanbod met elkaar te verbinden. Hiervoor bundelt en verwerkt de landelijke tafel de uitkomsten van de regionale gesprekken over bovenregionaal en landelijk aanbod, en geeft adviezen aan de regionale tafels en de landelijke partijen.
Door meer afstemming tussen de regionale en landelijke partijen ontstaat een beter beeld van de behoeften en knelpunten in de cruciale ggz. Dit leidt tot concrete oplossingen, zoals meer transparantie in zorgvragen, een beter afgestemd zorgaanbod of de zorgvraag per regio en mogelijk structurele verbeteringen in het systeem.
De landelijke tafel cruciale ggz bestaat uit vertegenwoordigers van patiënten, beroeps- en brancheorganisaties, overheidspartijen en zorgverzekeraars. Het Zorginstituut ondersteunt hen en faciliteert de onafhankelijk voorzitter van de landelijke tafel cruciale ggz.
Passende zorg en cruciale ggz
Passende zorg gaat over het anders organiseren van zorg, zodat iedereen ook in de toekomst goede zorg kan krijgen. Passende zorg is zorg die werkt, waar mogelijk dicht bij de patiënt en waarbij patiënt en zorgverlener samen beslissen. Het gaat om een ommezwaai in ons denken over zorg. Minder focus op ziekte en behandeling. En meer inzet op gezondheid en wat iemand wel kan. Passende zorg is de rode draad in alle taken van het Zorginstituut. Door de uitvoering van de actieaanpak en de landelijke tafel geeft het Zorginstituut invulling en een bijdrage aan de toegankelijkheid van de cruciale ggz. Daarbij sluit het aan bij de beweging naar passende zorg waarop het Zorginstituut wil versnellen.
Planning actieaanpak
| Stap in het proces | Datum |
|---|---|
| Deel 1: start en eerste inventarisatie van knelpunten | maart 2025 |
| Deel 2: verdieping inventerisatie voor uitwerken van knelpunten en oplossingsrichtingen | september 2025 |
| Deel 3: afronding met resultaten en afspraken over de implementatie van oplossingen | februari 2026 |
Planning landelijke tafel
| Stap in het proces | Datum |
|---|---|
| Jaarrapportage | december 2025 |
| Jaarrapportage | december 2026 |
| Jaarrapportage | december 2027 |
| Eindrapportage | voorjaar 2028 |
Voor informatie
Hebt u een vraag over de Actieaanpak cruciale ggz? Stuur dan een e-mail naar actieaanpakcggz@zinl.nl.
Hebt u een vraag over de Landelijke tafel cruciale ggz? Stuur dan een e-mail naar landelijketafelcggz@zinl.nl.
Betrokken partijen
- Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)
- MIND
- De Nederlandse ggz (deNLggz)
- Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)
- Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
- Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)
- Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ)
- Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
- Regio’s
- Zorgverzekeraars Nederland (ZN)