Passende zorg

Waarom verandering nodig is

De zorg dreigt zelf ziek te worden. Het aantal mensen dat in de zorg wil werken krimpt. Uit het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) september 2021 blijkt dat als we niets doen, over 40 jaar 1 op de 3 mensen in de zorg moet werken. Nu is dat nog 1 op de 7. Al jaren stijgen de zorgkosten. Dat komt doordat steeds meer mensen vaker en langer zorg nodig hebben. Ook komen er meer en meer dure geneesmiddelen en nieuwe technologieën op de markt. Als we niets doen, kan straks niet iedereen meer zorg krijgen. 

In opdracht van het Zorginstituut heeft Kien onderzocht hoe Nederlanders denken over de huidige zorg in Nederland en hoe zij aankijken tegen de zorgcrisis. Hieruit blijkt dat ruim driekwart van de Nederlanders zich er niet of onvoldoende van bewust is dat de dreigende crisis in de zorg ook hen persoonlijk zal raken. 

Bekijk de resultaten uit het onderzoek.

De principes van Passende zorg

Passende zorg is een aanpak om ervoor te zorgen dat iedereen ook in de toekomst goede zorg kan krijgen. Passende zorg heeft 4 basisprincipes:

• Passende zorg is zorg die werkt tegen een redelijke prijs. 
• Passende zorg betekent dat patiënt en zorgverlener samen beslissen. 
• Passende zorg wordt waar dat kan, zo dicht mogelijk bij de patiënt georganiseerd. 
• Passende zorg gaat niet alleen over ziekte, maar ook over gezondheid en zelfredzaamheid. 

Meer uitleg over passende zorg.

Hoe Passende zorg het verschil gaat maken

Passende zorg stelt de kwaliteit van leven en het functioneren van mensen voorop. Dat gaat verder dan alleen het behandelen van een zorgvraag. Ook het aanpakken van maatschappelijke problemen zoals woningnood, schulden en eenzaamheid dragen bij aan iemands gezondheid. Hierbij is het belangrijk dat er een goede samenwerking is tussen zorgaanbieders, gemeenten, jeugdzorg, scholen en andere publieke of maatschappelijke organisaties.

Passende zorg kan ook betekenen dat iemand wordt geholpen beter om te gaan met een klacht of ziekte. Of doordat ze goede voorlichting krijgen over hun ziekte, die aansluit op hun hulpvraag.

Een voorbeeld. Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende kankersoort bij mannen van 55 jaar en ouder. Recent Nederlands onderzoek laat zien dat 41% van 2500 patiënten nog intensief is doorbehandeld in de laatste 3 maanden voor hun overlijden. Dit zijn behandelingen die de levensduur niet verlengen, maar die wel zware bijwerkingen kunnen hebben. Daardoor hebben mensen in hun laatste levensfase een slechtere kwaliteit van leven. 

Als passende zorg nu al de norm was, dan zouden waarschijnlijk veel van deze patiënten niet kiezen voor doorbehandelen. Die keuze maken ze niet alleen, maar samen met hun arts. Als patiënten en hun arts samen goede gesprekken voeren, met aandacht voor hun persoonlijke situatie en behoeften, dan kiezen mensen vaak voor meer levenskwaliteit in de laatste fase. Dit blijkt uit onderzoek. Zij kiezen dan voor zorg die pijn en andere klachten verlicht.

Meer voorbeelden van passende zorg.

We doen het samen

Als passende zorg het uitgangspunt is, moeten we alle verschillende manieren waarop mensen naar goede zorg kijken aan elkaar verbinden tot een geheel. Dat gebeurt nu nog niet. Hierdoor komen veelbelovende projecten, programma’s en plannen voor betere zorg vaak niet verder dan waar ze zijn ontwikkeld. Bijvoorbeeld in een ziekenhuis, huisartsenpraktijk of regio.

Eind 2020 publiceerden Zorginstituut Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) het advies 'Samenwerken aan passende zorg: de toekomst is nú'. Hierin staat wat nodig is om passende zorg voor elkaar te krijgen. Het belangrijkste is dat we samenwerken en alle partijen uit de samenleving hun bijdrage leveren. Iedereen heeft een eigen rol en verantwoordelijkheid. Zorgverzekeraars bijvoorbeeld moeten passende zorg inkopen. Zorgverleners en zorginstellingen moeten onnodige zorg niet langer aanbieden. Met onnodige zorg bedoelen we zorg waarvan niet is bewezen dat die werkt. Zorgverleners moeten samen met patiënten het gesprek voeren, over welke zorg het beste past bij hen en hun persoonlijke situatie. Soms leidt dat dan tot de keuze om niet te behandelen.

Passend pakketbeheer

Met het oog op passende zorg gaat het Zorginstituut met meer nadruk zijn rol spelen als beheerder van het basispakket van de zorgverzekering. Wij adviseren de minister over welke nieuwe zorg in het basispakket kan worden opgenomen. En ook bestaande zorg in het basispakket moet bewezen werken voor iedereen die ervoor in aanmerking komt. Het Zorginstituut kan bijdragen aan passende zorg door intensief in te zetten op cyclisch pakketbeheer: het volgen van de hele levenscyclus van zorg. Ook alle andere zorgpartijen moeten een actieve houding aannemen. We moeten samen en op tijd belangrijke pakketvraagstukken signaleren en agenderen. En vaker pakkettoetsen uitvoeren, door partijen zelf of door het Zorginstituut. Meer informatie hierover is te vinden op de pagina Passend pakketbeheer.

Testimonials: de zorg van morgen

De zorg gaat ons allemaal aan. Huisartsen, medisch specialisten, patiënten, zorgverzekeraars, welzijnswerkers, iedereen! Allemaal geven ze hun kijk op de zorg van morgen in de filmpjes op onze website. Deze filmpjes deelden we in mei en juni van 2022 via onze sociale media kanalen. Daarbij riepen we iedereen op om mee te praten over de zorg van morgen. Dat leverde een overweldigend en levendig gesprek op, met veel goede en concrete ideeën over hoe mensen de best passende zorg kunnen krijgen. 

• Lees meer over de opbrengst.
• Kijk alle testimonials terug.

Stappen die we gaan zetten

Alle partijen in de zorg hebben hun eigen rol en verantwoordelijkheid. Patiënten, zorgverleners, zorginstellingen, zorgverzekeraars, de overheid en alle partijen eromheen. Het is de taak van de overheid om de verandering in gang te zetten. Dat doen we bijvoorbeeld met de volgende acties: 

• Samen met betrokken partijen werkt het Zorginstituut aan een kader Passende zorg. Hierin staat waar passende zorg in de praktijk aan moet voldoen. Wij zetten erop in dat het kader ook houvast biedt voor de vergoeding van passende zorg uit het basispakket van de zorgverzekering.
• De manier waarop we de zorg nu met elkaar financieren leidt soms tot overdiagnostiek en overbehandeling. Bij screening kan bijvoorbeeld iets worden gevonden bij een patiënt, wat geen klachten gegeven zou hebben als het niet was ontdekt. Iemand wordt dan misschien geopereerd of krijgt medicijnen, terwijl het helemaal niet nodig was geweest als de aandoening niet was ontdekt. De patiënt had er immers geen last van. De Nederlandse Zorgautoriteit wil dit tegengaan door de manier van financieren zo in te richten dat meer passende zorg wordt geleverd. 
• De risicoverevening is een financiële regeling die ervoor zorgt dat zorgverzekeraars allemaal hun aandeel ontvangen. Zo houden we de basisverzekering toegankelijk voor iedereen, ook in de toekomst. Momenteel wordt onderzocht of deze manier van  financieren kan worden aangepast. Zodat zorgverzekeraars meer gaan inzetten op het voorkomen van ziekte. 
• Zorg die geen passende zorg is, moet in de toekomst niet of niet meer worden vergoed. 
• In de loop van 2022 en 2023 publiceert het Zorginstituut in samenwerking met zorgverleners en patiëntenverenigingen 4 zogeheten signalementen Passende zorg. We brengen de grote, lastige vraagstukken in kaart en oplossingen waaraan al wordt gewerkt. Met als doel: passende zorg realiseren.

Lees meer over de 4 signalementen Passende zorg:

• Passende zorg voor mensen met kanker 
• Passende zorg voor mensen met hart- en vaatziekten
• Passende zorg voor mensen met psychische problemen
• Passende Langdurige zorg

Meer informatie

Hebt u vragen over het onderwerp Passende zorg of wilt u meer weten over hoe het Zorginstituut hier zelf aan bijdraagt? Neem daarvoor contact op met Janine Bosma, communicatieadviseur passende zorg. E-mail: jbosma@zinl.nl (mailadres niet te gebruiken voor acquisitie).