Rapport - Onderzoek evergreening
Zorginstituut Nederland heeft onderzoeksbureau SiRM onderzoek laten doen naar het fenomeen ‘evergreening’ en de rol van het Zorginstituut. Evergreening is een strategie van fabrikanten om ervoor te zorgen dat hun medicijnen langer exclusief blijven op de markt. Dan kunnen ze er een hogere prijs voor vragen. Het rapport geeft inzicht in een aantal vragen. Wat is evergreening precies? Wat is het effect voor de samenleving? Wat kan het Zorginstituut doen?
Aanleiding: onnodig hoge zorgkosten voor de samenleving
Evergreening is een strategie van fabrikanten om via patentwetgeving meer winst te halen uit bestaande medicijnen. Evergreening belemmert eerlijke concurrentie van medicijnen, wat leidt tot onnodig hoge zorgkosten. Het Zorginstituut vindt het onwenselijk dat de samenleving jarenlang meer betaalt voor bestaande medicijnen, terwijl dit geld ook gebruikt kan worden voor nieuwe innovatieve medicijnen of behandelingen. Hoe kan het Zorginstituut omgaan met evergreening? Het doel is dat het basispakket van de zorgverzekering toegankelijk en betaalbaar blijft voor iedereen in Nederland, nu en in de toekomst. Daarom hebben wij SiRM gevraagd om onderzoek te doen naar evergreening.
Samenvatting: evergreening benadeelt samenleving en patiënten
Bij evergreening vragen fabrikanten patenten aan voor kleine aanpassingen aan het originele medicijn. Die aanpassingen hebben geen invloed hebben op de effectiviteit van het medicijn. Soms gaat het om patenten waarbij niets aan het medicijn wordt veranderd, zoals een wijziging in het productieproces. Het kan ook gaan om een verandering waardoor het medicijn minder vaak gebruikt hoeft te worden, een combinatie met een ander geneesmiddel of hetzelfde medicijn in een andere toedieningsvorm. De aanpassingen leiden dus soms tot meer gebruiksgemak voor patiënten, maar niet tot een groter effect op hun gezondheid. Normaal gesproken daalt de prijs van een medicijn als een patent eindigt, omdat er dan soortgelijke en goedkopere medicijnen beschikbaar komen. Maar door de aanvullende patenten kunnen fabrikanten langer een hoge prijs vragen. En die prijs betalen we als samenleving.
Succesvolle evergreening heeft ook als risico dat er minder soortgelijke medicijnen worden ontwikkeld. Dat kost namelijk geld en fabrikanten investeren alleen bij een reële kans op winst. Evergreening verkleint die kans voor concurrerende fabrikanten. Ook kan evergreening ertoe leiden dat kleine verbeteringen van medicijnen minder snel beschikbaar komen voor patiënten. Het is voor fabrikanten financieel aantrekkelijk om te wachten met een aanpassing tot het patent op het originele medicijn bijna eindigt.
Wat gaat het Zorginstituut doen?
Het Zorginstituut heeft geen invloed op wetgeving over patenten en kan evergreening niet voorkomen. Maar het Zorginstituut kan wel de negatieve effecten van evergreening op de uitgaven aan medicijnen terugdringen. Zodat er meer geld over blijft voor andere goede zorg. Daarbij zetten we in op het volgende.
- Signaleren: het rapport biedt houvast bij het herkennen van medicijnen waarbij evergreening een rol speelt.
- Beoordelen: bij het beoordelen van geëvergreende geneesmiddelen kan het Zorginstituut rekening houden met het patentverloop van het originele medicijn. Bijvoorbeeld door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) te adviseren het aangepaste medicijn alleen te vergoeden voor een redelijke prijs, die berekend wordt op basis van een verwachte prijsdaling van het originele medicijn.
- Informeren: het Zorginstituut kan via de Horizonscan Geneesmiddelen zorgpartijen vroegtijdig informeren over de komst van geëvergreende medicijnen. Deze informatie kan helpen om beter met evergreening om te gaan. Zo kunnen zorgverzekeraars en ziekenhuizen bijvoorbeeld hun inkoop- en prijsbeleid voor deze medicijnen aanscherpen.