In opdracht van Zorginstituut Nederland heeft onderzoeksbureau Instituut voor Publieke Waarden (IPW) samen met de Nederlandse Vereniging voor Zelfregie en Herstel (NVZH) onderzocht welke waarde zelfregie- en herstelorganisaties (ZHO's) hebben voor mensen met psychische problemen en de samenleving als geheel. Uit het onderzoek blijkt dat ZHO’s willen bijdragen aan het mentale welzijn van deelnemers en de mentale veerkracht van de samenleving.
Aanleiding: meer laagdrempelige steunpunten
In het Integraal Zorgakkoord is afgesproken dat er in heel Nederland laagdrempelige steunpunten komen, zoals zelfregie- en herstelorganisaties (ZHO's). ZHO's zijn organisaties voor en door mensen met psychische kwetsbaarheden. Ze doen dat op een laagdrempelige manier, met hulp van ervaringsdeskundigen. Het doel is dat mensen grip krijgen op hun leven en actief kunnen meedoen in de samenleving. Het Zorginstituut heeft laten onderzoeken wat de waarde is van ZHO’s. Voor de deelnemers, naasten en samenwerkingspartners en voor de samenleving als geheel.
Samenvatting: vergroten van mentaal welzijn en mentale veerkracht
Het onderzoek laat zien dat ZHO’s bijdragen aan een mentaal gezondere samenleving, waarin iedereen kan meedoen en verschillen worden gewaardeerd. ZHO’s beschrijven hun toegevoegde waarde in het landschap van zorg en welzijn als: “Een betere mentale (volks)gezondheid en een veerkrachtige samenleving die variatie omarmt”.
Voor deelnemers en hun naasten biedt een ZHO hulp bij omgaan met hun eigen kwetsbaarheden. Zij leren hun problemen beter te begrijpen en zoeken steun bij elkaar. Dit helpt niet alleen om zelf mentaal gezond te blijven, maar voorkomt ook dat klachten erger worden.
Voor de samenleving als geheel kunnen ZHO’s zorgen voor een grotere mentale veerkracht. Als mensen weer mede-maker worden en bijdragen aan hun eigen en elkaars leefomgeving, groeit de mentale veerkracht van de samenleving.
Vervolg: wat is er nodig om de activiteiten van ZHO’s te versterken?
In het rapport staat dat ZHO’s voorlopen in de beweging naar preventie en laagdrempelige ondersteuning die in het Integraal Zorgakkoord centraal staat. Maar de unieke manier van werken van ZHO’s past niet goed in de bestaande wet- en regelgeving en de manier waarop de zorg nu wordt betaald. In het rapport staan adviezen om de beweging rond zelfregie en herstel te garanderen en verder te ontwikkelen. De NVZH kan deze adviezen gebruiken bij de uitwerking van de afspraken uit het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord. Daarin zijn laagdrempelige steunpunten opgenomen als basisfunctionaliteit.