In opdracht van Zorginstituut Nederland heeft het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) onderzoek gedaan naar de bijdrage van digitale zorg aan zorgverduurzaming. Het onderzoek werd gedaan door het National eHealth Living Lab (NeLL) van de Afdeling Public Health en Eerstelijnsgezondheid (PHEG). Het onderzoek vergelijkt de milieu-impact van fysieke zorgprocessen met monitoring op afstand in de thuiszorg en het ziekenhuis. Dit eindrapport bevat de vragen en uitgebreide resultaten. Zo blijkt onder meer dat digitale beeldzorg vaak een kleinere milieu-impact heeft dan de gebruikelijke fysieke zorg bij de cliënt thuis. Maar monitoring op afstand heeft een hogere milieu-impact dan fysieke controles in het ziekenhuis.

Aanleiding: nog weinig onderzoek naar milieu-effect digitale zorg

Vaak wordt aangenomen dat digitale zorg, ook wel e-Health genoemd, leidt tot minder, vervuiling, verspilling of broeikasgassen als CO2. Het Zorginstituut werkt mee aan het behalen van de klimaatdoelen van de overheid en van de Green Deal Duurzame Zorg (2023-2026). Dat doen we samen met andere partijen. Digitale zorg wordt vaak gezien als een kans om de milieu- en klimaatschade van de zorgsector te beperken. Maar er zijn nauwelijks gestandaardiseerde analyses daarvan verricht.

Samenvatting: digitale zorg niet altijd duurzamer dan fysieke zorg thuis of in ziekenhuis

Dit onderzoek vergelijkt de milieu-impact van 2 vormen van digitale zorg met die van hun fysieke vorm:

  1. Beeldzorg met behulp van een ‘tablet’ voor ouderen in de wijkverpleging. Dit is een product van Compaan.
  2. Monitoring op afstand met behulp van ‘the Box’ bij hartinfarct-patiënten. Dit is een product van het LUMC.

Voor de vergelijking gebruikten de onderzoekers verschillende methoden, waaronder een milieu-effectbeoordeling en een kwalitatieve verkenning.

Uit het onderzoek blijkt dat beeldzorg met een tablet voor ouderen in de wijk een kleinere milieu-impact heeft dan de gebruikelijke fysieke zorg bij de cliënt thuis. De CO2-voetafdruk is kleiner, maar het gebruik van mineralen en metalen is juist hoger. Monitoring op afstand bij hartinfarct patiënten blijkt een hogere milieu-impact te hebben dan fysieke controles in het ziekenhuis. De CO2-voetafdruk is groter en het gebruik van mineralen en metalen is hoger. Heruitgifte van de apparaten uit ‘the Box’ of beperktere inzet afgestemd op de behoeften van de patiënt kan de milieu-impact verlagen. Maar de impact blijft groter dan bij een fysieke afspraak in het ziekenhuis.

Lees het wetenschappelijk verslag van het onderzoek naar beeldzorg (in het Engels, Journal of Medical Internet Research).

Lees het wetenschappelijk verslag van het onderzoek naar monitoring op afstand (in het Engels, European Heart Journal - Digital Health).

Wat doet het Zorginstituut met de resultaten van het onderzoek?

Dit onderzoek, het rapport en de wetenschappelijke zijn onderdeel van passende zorg. Dat is een manier van samenwerken, zodat iedereen ook in de toekomst goede zorg kan krijgen. Het gaat om een ommezwaai in ons denken over zorg. Minder focus op ziekte en behandeling. Meer inzet op gezondheid en wat iemand wel kan. En meer inzet op digitale zorg en duurzame zorg. Ook neemt de tijdelijke commissie arbeidsinzet en duurzaamheid de uitkomsten mee in haar advies (2025).